ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ / ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει εθνικά καθορισμένη στρατηγική για τον εθελοντισμό νέων, συμπεριλαμβανομένου του εθελοντισμού γενικότερα, και κάθε Υπουργείο/δημόσιος οργανισμός που υλοποιεί εθελοντικές δράσεις, είναι υπεύθυνος για την οργάνωση και υλοποίηση όλων των σχετικών δράσεων, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία.
Η εφαρμογή του εθελοντισμού από διαφορετικές αρχές και με διαφορετικούς στόχους, καθιστά δύσκολη την εκτίμηση του μεγέθους και των χαρακτηριστικών του εθελοντισμού και ιδιαίτερα των συγκρίσεων σχετικά με τον εθελοντισμό μεταξύ διαφορετικών οργανώσεων.
Παραδείγματα Υπουργείων που συμμετείχαν στη σύλληψη ενός πλαισίου εθελοντισμού περιλαμβάνουν:
- Το Υπουργείο Υγείας, μέσω της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Υγείας (ΓΓΔΥ), που έχει εκδώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία 2021-2025, έχει θέσει ως προτεραιότητα τη διασύνδεση του ελληνικού εθελοντικού τομέα με το σύστημα υγείας, όπως περιγράφεται στην ενότητα «2.3 Εθνική στρατηγική για τον εθελοντισμό των νέων».
- Το Υπουργείο Εσωτερικών, με τον Ν. 4873/2021 για τις δράσεις εθελοντισμού παρέχει νομική βάση για εθελοντική δέσμευση ως ρυθμιστικό πλαίσιο για την προώθηση αυτής της κοινωνικά ουσιαστικής συνεισφοράς και αφορά στην εγγραφή και χρηματοδότηση εθελοντικών οργανώσεων που ιδρύονται και λειτουργούν στην Ελλάδα ως σωματεία ή μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί με δημόσιο σκοπό και απώτερο στόχο τη διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Ιστορικές Εξελίξεις
Υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες για την τρέχουσα κατάσταση των εθελοντικών δράσεων στην Ελλάδα. Μια αξιόπιστη πηγή στην οποία μπορούμε να αναφερθούμε, είναι μια έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο το οποίο υπολόγισε τον εθελοντισμό στον τομέα του Αθλητισμού (εμπλοκή σε εθελοντική εργασία που υποστηρίζει αθλητικές δραστηριότητες) ο βαθμός εθελοντισμού στην Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλός (περίπου 3%). Στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων εθελοντών στον Αθλητισμό (55%), συμβάλλει σε εθελοντικές δράσεις μόνο περιστασιακά, σε μεμονωμένες εκδηλώσεις. Δεν υπάρχουν επίσημες εθνικές πηγές στατιστικών πληροφοριών για τον εθελοντισμό στην Ελλάδα, κάτι που εμποδίζει κάποιον να συνοψίσει τα στοιχεία και να εντοπίσει τάσεις σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση των εθελοντών.
Κατά τα προηγούμενα χρόνια, οι εθελοντές ήταν πιθανώς λίγοι, αφού οι αρχές δεν δημοσίευσαν καμία ειδική αναφορά για το θέμα αυτό. Ωστόσο, σύμφωνα με μια Μελέτη για τον Εθελοντισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συγκεκριμένα όσον αφορά στην Ελλάδα, η έννοια του οργανωμένου εθελοντισμού εισήχθη για πρώτη φορά το 1913, όταν ιδρύθηκε το Ίδρυμα για τα παιδιά με αναπηρία (ΠΙΚΠΑ) με αποστολή τη διαχείριση των αναγκών των ανάπηρων παιδιών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Βασικές έννοιες
Το 2020, το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού, νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, εποπτευόμενο από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, δημοσίευσε την έκθεση «Εθελοντισμός στην Ελλάδα: υπάρχουσα κατάσταση και προτάσεις». Η έκθεση εξετάζει το καθεστώς των εθελοντικών δράσεων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την έκθεση, οι λόγοι για τους οποίους τα άτομα συμμετέχουν στον εθελοντισμό ποικίλλουν, αλλά υπάρχει και ένα βασικό πλαίσιο κινήτρων, το οποίο φαίνεται να ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Επομένως, τα κίνητρα για συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις ποικίλλουν σε κάποιο βαθμό, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.
Ο ορισμός του εθελοντισμού αναφέρθηκε στο περιεχόμενο του νόμου 4662/2021: «Η εθελοντική δέσμευση του εθελοντή να προσφέρει εργασία και υπηρεσίες προς όφελος του κοινωνικού συνόλου χωρίς αμοιβή ή άλλο υλικό αντάλλαγμα».