ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ / ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ
4.3 Στρατηγική για την κοινωνική ένταξη των νέων
Στην Ελλάδα ιδιαίτερες είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καθορίζεται το όραμα της νέας Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη και τη Φτώχεια. Το πλαίσιο πολιτικής που καθιερώθηκε στην ΕΕ παρέχει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να διαμορφωθεί το Στρατηγικό Σχέδιο, διδασκόμενο από την εμπειρία του παρελθόντος και τροποποιώντας την ιεράρχηση προτεραιοτήτων με βάση τις ανάγκες του σήμερα και του αύριο.
Υπάρχουν τρεις ενότητες που καθορίζουν το όραμα της στρατηγικής:
▪ Άμβλυνση κάθε μορφής ανισότητας, δίνοντας προτεραιότητα στις πιο ευάλωτες ομάδες. Η διαφορετικότητα και η κοινωνική ένταξη αποτελούν πλεονεκτήματα για το κοινωνικό σύνολο.
▪ Το κράτος πρέπει να στηρίξει ενεργά τους πολίτες και τις πιο ευάλωτες ομάδες, όχι μόνο με παθητικές παρεμβάσεις, όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα, αλλά και με εφόδια, ώστε οι πολίτες να επωφεληθούν και να αποκτήσουν (ξανά) ενεργό ρόλο στην κοινωνία και την οικονομία.
▪ Να υπάρχει ανοιχτός διάλογος μεταξύ κράτους και πολιτών, ώστε ο σχεδιασμός να αντικατοπτρίζει τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Ο διάλογος μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης και των φορέων που εφαρμόζουν την κοινωνική πολιτική είναι επίσης απαραίτητος.
Ύπαρξη Εθνικής Στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη
Η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας 2021 είναι η κύρια στρατηγική για τον καθορισμό του σχεδιασμού για την κοινωνική ένταξη της ελληνικής νεολαίας, ωστόσο άλλα 3 κυβερνητικά έγγραφα παρέχουν πρόσθετα μέτρα για το ίδιο πεδίο.
- Το Στρατηγικό Σχέδιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Διά Βίου Μάθησης και Νεολαίας 2022-2024 (The Strategic Plan for Vocational Education Training, Lifelong Learning and Youth 2022-2024 ): Το Στρατηγικό Σχέδιο υποβλήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας το 2022 και πριν ψηφιστεί, συζητήθηκε στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Το Στρατηγικό Σχέδιο καλύπτει τα έτη 2022-2024.
- Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και Μείωση της Φτώχειας 2021 (National Strategy for Social Inclusion and Poverty Reduction 2021): Η Στρατηγική διαμορφώθηκε το 2014 και αποτέλεσε το πλαίσιο αναφοράς για τη διαμόρφωση των αντίστοιχων Περιφερειακών Στρατηγικών. Ενημερώθηκε το 2018, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα υλοποίησης και την ανάγκη κάλυψης των τρεχουσών αναγκών των ομάδων-στόχων.
- Σχέδιο Δράσης της Εγγύησης για τη Νεολαία, Αναθεώρηση του Σχεδίου Δράσης για τα έτη 2018-2020 (Youth Guarantee Action Plan, Revision of the Action Plan for the years 2018-2020): Σύμφωνα με τη Σύσταση του Συμβουλίου Εγγυήσεων για τη Νεολαία, η Ελλάδα συνέταξε και υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Σχέδιο Δράσης για τις Εγγυήσεις για τη Νεολαία τον Δεκέμβριο του 2013, το οποίο ενημερώθηκε τον Μάιο του 2014 και στη συνέχεια το 2018.
- Νεολαία ’17-’27: Το Πλαίσιο Στρατηγικής & Δράσεων για την Ενδυνάμωση των Νέων (Youth 17-27: Strategic Framework For The Empowerment of Youth): Η Νεολαία ’17-’27: Το Πλαίσιο Στρατηγικής & Δράσεων για την Ενδυνάμωση των Νέων δημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Παιδείας το 2018 και καλύπτει την περίοδο 2021 -2027.
Αντικείμενο και περιεχόμενο
Η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας 2021 είναι η κύρια στρατηγική για τον καθορισμό του σχεδιασμού για την κοινωνική ένταξη της ελληνικής νεολαίας, ωστόσο άλλα 3 κυβερνητικά έγγραφα προβλέπουν πρόσθετα μέτρα για το ίδιο πεδίο/αντικείμενο.
- Το Στρατηγικό Σχέδιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης/ Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας 2022-2024
Η Στρατηγική Επαγγελματικής Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας περιλαμβάνει τις βασικές αρχές της Στρατηγικής Πολιτικής για τη Νεολαία, όπως περιγράφονται παρακάτω:
- Αναγνώριση του ειδικού ρόλου των νέων στην κοινωνία και αναγνώριση της υποχρέωσης της Πολιτείας να ανταποκριθεί στις συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι σήμερα.
- Διατομεακή προσέγγιση της στρατηγικής – Διυπουργική συνεργασία
- Συνέργεια με άλλες πολιτικές που αφορούν και ενδιαφέρουν τους νέους, όπως αυτές της Εκπαίδευσης, της Κατάρτισης, της Απασχόλησης και της Κοινωνικής Πολιτικής
- Ίση πρόσβαση για όλους τους νέους και καθορισμός προτεραιοτήτων για νέους με λιγότερες ευκαιρίες
- Πολιτικές και μέτρα που θα διευκολύνουν την κινητικότητα των νέων
- Θεσμική αναγνώριση του επαγγέλματος των εργαζομένων στον τομέα της νεολαίας και υποστήριξη της εργασίας όσων εργάζονται με / για νέους (Youth work – youth working)
- Καταγραφή των πραγματικών αναγκών και ενδιαφερόντων των νέων, μέσω της συμμετοχής των ίδιων των νέων και της κοινωνίας των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που τους αφορούν
- Συνεχής διαδικασία έρευνας και μελέτης αναγκών, σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό περιβάλλον
- Συνάφεια των στόχων της πολιτικής για τη νεολαία με αυτούς του 5ετούς κυβερνητικού αναπτυξιακού προγράμματος
- Συνάφεια στόχων και μέτρων εθνικής πολιτικής με τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς (σύνδεση της Εθνικής Στρατηγικής με τη Στρατηγική της ΕΕ για τη Νεολαία 2017-2027).
- Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και Μείωση της Φτώχειας (National Strategy for Social Inclusion and Poverty Reduction 2021)
Ο σχεδιασμός βοήθησε να γίνουν οι παρεμβάσεις κοινωνικής ένταξης, για πρώτη φορά, μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και σχεδιασμός σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η Εθνική Στρατηγική αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δομικούς πυλώνες των Περιφερειακών Επιχειρηματικών Προγραμμάτων για την Προγραμματική Περίοδο 2021–2027. Στόχος της Εθνικής Στρατηγικής είναι ο καθορισμός και η τεκμηρίωση των στρατηγικών επιλογών του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κατά τη νέα προγραμματική περίοδο, μέσω της ανάπτυξης ολοκληρωμένης πολιτικής πρόληψης και καταπολέμησης του εργασιακού και κοινωνικού αποκλεισμού, ιδιαίτερα των ειδικών και ευάλωτων ομάδων που ζουν στην Ελλάδα. Η Εθνική Στρατηγική περιλαμβάνει κυρίως:
-τις κύριες μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες και δράσεις για την ανασυγκρότηση της χώρας και την αναβάθμιση του κοινωνικού της ιστού,
-τις νέες στρατηγικές προτεραιότητες για την κοινωνική ένταξη και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και
-τους νέους στόχους και τις γενικές κατευθύνσεις της εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας στον τομέα της κοινωνικής ένταξης.
Σε κάθε περίπτωση, η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας είναι ένα κείμενο δυναμικού χαρακτήρα, του οποίου τα μέτρα και οι σχετικές δράσεις δεν είναι εξαντλητικές. Ο εθνικός και ευρωπαϊκός προσανατολισμός και σχεδιασμός, τυχόν νέες εθνικές και ευρωπαϊκές συνθήκες και προκλήσεις, καθώς και η ετήσια παρακολούθηση των προτεραιοτήτων πολιτικής και η αξιολόγηση των μέτρων και των δράσεων της νέας στρατηγικής, ενδέχεται να επιφέρουν αλλαγές κατά τη νέα προγραμματική περίοδο ή την προσθήκη νέων παρεμβάσεων, ώστε η ελληνική πολιτεία να ανταποκρίνεται άμεσα και αποτελεσματικά στις σύγχρονες ανάγκες των ειδικών και ευπαθών ομάδων του πληθυσμού.
- Σχέδιο Δράσης της Εγγύησης για τη Νεολαία, Αναθεώρηση του Σχεδίου Δράσης για τα έτη 2018-2020 (Youth Guarantee ActionPlan, RevisionoftheActionPlanfortheyears 2018-2020)
Το Σχέδιο εντόπισε ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων για την ομαλή ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, οι οποίες χωρίζονται σε: α) θεσμικές μεταρρυθμίσεις και β) προγράμματα για τη διευκόλυνση της εισόδου των νέων στην απασχόληση.
Το Τμήμα Εργατικής Ένταξης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ως Εθνικός Συντονιστής για την Εγγυήση για τη Νεολαία, αναθεώρησε το Σχέδιο Δράσης για την Εγγυήση για τη Νεολαία το 2018. Στόχος είναι να αντικατοπτρίσει την κατάσταση στην αγορά εργασίας, να αποτυπώσει την πρόοδο των δράσεων και να συμπεριλάβει δράσεις όπως έχουν επανασχεδιαστεί και δράσεις προς υλοποίηση. Αρκετές δράσεις από αυτή την αναθεώρηση εξακολουθούν να είναι ενεργές το 2022 και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων εξέδωσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων για το επιχειρησιακό πρόγραμμα με τίτλο «Ολοκληρωμένη Παρέμβαση για την Υποστήριξη Νέων 18-29 στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης «Εγγύηση για τη Νεολαία».
- Νεολαία’17-’27: Πλαίσιο Στρατηγικής&Δράσεων για την Ενδυνάμωση των Νέων (Youth 17-27, Strategic Framework For The Empowerment of Youth).
Οι αρχές που διέπουν τη Στρατηγική καθορίζουν την ορθότητα και την αποτελεσματικότητά της είναι τα παρακάτω:
- Διασφάλιση της ισότητας για τους νέους (ίσα δικαιώματα, ίσες ευκαιρίες, ίση μεταχείριση και σεβασμός στη διαφορετικότητα)
- Ενδυνάμωση των νέων και ενίσχυση της αυτονομίας τους
- Ενθάρρυνση της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης
- Προώθηση της ενεργού συμμετοχής των νέων σε διαδικασίες και κέντρα λήψης αποφάσεων για θέματα που τους απασχολούν
- Κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη
- Συνεργασία και αμοιβαία δέσμευση μεταξύ όλων των φορέων που στηρίζουν τους νέους
- Τεκμηρίωση και επιστημονική έρευνα
- Διαφάνεια
Υπεύθυνη αρχή
Η αρμόδια αρχή για την Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας 2021, είναι ο Εθνικός Συντονιστικός Μηχανισμός Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Πολιτικών Κοινωνικής Ένταξης και Κοινωνικής Συνοχής, ο οποίος αποτελείται από τις οντότητες που περιγράφονται στην ενότητα 4.2 (Διακυβέρνηση).
Αναθεωρήσεις/Ενημερώσεις
Οι στρατηγικές δεν έχουν αναθεωρηθεί ή ενημερωθεί σημαντικά.