ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ
Διακυβέρνηση
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι συγκεντρωτικό. Οι βασικές αρμοδιότητες για την εκπαιδευτική πολιτική και τη διοίκηση τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων συγκροτείται από Γενικές Γραμματείες, Διευθύνσεις και Τμήματα, που αφορούν σε συγκεκριμένες αρμοδιότητες, ανάλογα με το επίπεδο της εκπαίδευσης.
Αναλυτικότερα:
- Γενική Γραμματεία Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής
- Γενική Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης
- Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων
- Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης & Νεολαίας
Άλλοι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι το Ίδρυμα Νεολαίας και Δία Βίου Μάθησης (Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ), με χαρακτήρα Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), με βασικούς πυλώνες δράσεις: Προγράμματα Δια Βίου Μάθησης, Υποστήριξη Νέας Γενιάς και Φοιτητική και Μαθητική Μέριμνα.
Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), το οποίο αποτελεί επιτελικό επιστημονικό φορέα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με θέματα που αφορούν στην: πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στη μεταλυκειακή εκπαίδευση, στη μετάβαση από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και στην αντιμετώπιση της μαθητικής διαρροής και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, με στόχο τη διασφάλιση του δικαιώματος όλων των παιδιών στην εκπαίδευση. Για κάθε συναφή πρωτοβουλία ή δράση υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων ή εποπτευόμενων φορέων του, απαιτείται συνεργασία με το Ι.Ε.Π.
Σχολική Εκπαίδευση (Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια)
Σε κεντρικό επίπεδο, η διαχείριση και η διακυβέρνηση εμπίπτουν στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Οι περιφερειακές διευθύνσεις εκπαίδευσης είναι αρμόδιες για τη διοίκηση και την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση της εκπαίδευσης στην περιφέρεια και αναφέρονται απευθείας στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Σε επίπεδο νομού, αρμόδια όργανα είναι οι πρωτοβάθμιες διευθύνσεις εκπαίδευσης και οι δευτεροβάθμιες διευθύνσεις εκπαίδευσης.
Τέλος, σε τοπικό επίπεδο η εκπαιδευτική πολιτική εφαρμόζεται και προσδιορίζεται από τις σχολικές μονάδες της οικείας διεύθυνσης εκπαίδευσης. οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Δίνουν μεγαλύτερη αυτονομία στη σχολική μονάδα μαζί με τη δυνατότητα προγραμματισμού, οργάνωσης και αξιολόγησης του έργου της.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε τη σχετική ιστοσελίδα της Ευρυδίκης στην ενότητα «Οργάνωση και Διακυβέρνηση».
Ανώτατη Εκπαίδευση (Τριτοβάθμια)
Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.), που είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου πλήρως αυτοδιοικούμενα και τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Στο νόμο 4485/2017 «Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης, ρυθμίσεις για την έρευνα και άλλες διατάξεις» περιγράφεται η δομή και η διάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης.
Η ανώτατη εκπαίδευση αποτελείται από δύο παράλληλους τομείς:
- Τον πανεπιστημιακό τομέα που περιλαμβάνει τα Πανεπιστήμια, τα Πολυτεχνεία και την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών
- Τον τεχνολογικό τομέα που περιλαμβάνει την Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.)
Κάθε Ίδρυμα αποτελείται από Σχολές. Οι Σχολές διαιρούνται σε Τμήματα και τα Τμήματα διαιρούνται σε τομείς, οι οποίοι συντονίζουν τη διδασκαλία μέρους του γνωστικού αντικειμένου του Τμήματος που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο πεδίο ή πεδία της επιστήμης.
Σε κάθε διοικητική περιφέρεια συνιστάται Ακαδημαϊκό Συμβούλιο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας (Α.Σ.Α.Ε.Ε.). Η σύσταση των Α.Σ.Α.Ε.Ε. γίνεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Επαγγελματική Εκπαίδευση, Κατάρτιση και Δια Βίου Μάθηση
Στο πεδίο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης, τον σχεδιασμό, τον συντονισμό, την παρακολούθηση και την διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση έχει το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων μέσω της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας.
Στην Ελλάδα το Δεκέμβριο του 2020 ψηφίστηκε ο νόμος 4763/2020 ο οποίος αφορά σε ουσιαστικές και οργανωτικές ρυθμίσεις που καλύπτουν όλο το φάσμα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και Μάθησης ενηλίκων.
Οι δομές διακυβέρνησης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης είναι:
- Η Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας (Γ.Γ.Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ. & Ν.)
- Το Κεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Κ.Σ.Ε.Ε.Κ.)
- Η Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή (Κ.Ε.Ε.)
- Τα Συμβούλια Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (Σ.Σ.Π.Α.Ε.)
Οι κρατικοί φορείς που εποπτεύει το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι:
Είναι επιτελικός φορέας διοίκησης του Εθνικού Δικτύου Διά Βίου Μάθησης. Αναπτύσσει και εφαρμόζει ολοκληρωμένο εθνικό σύστημα πιστοποίησης της μη τυπικής μάθησης (αρχικής και συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων) και παρέχει την επιστημονική υποστήριξη των υπηρεσιών του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Συμβουλευτικής.
Αποτελεί έναν από τους βασικούς οργανισμούς που υποστηρίζει το έργο και εφαρμόζει τη στρατηγική του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι δράσεις και τα προγράμματά του εστιάζουν στην στήριξη των νέων στην εκπαιδευτική και επαγγελματική του διαδρομή, την κινητικότητά τους καθώς και στην ανάδειξη και την στήριξη της καινοτομίας.
Σε ό,τι αφορά τον ρόλο των μη δημόσιων παραγόντων στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι ομοσπονδίες και οι σύλλογοι έχουν ενεργή συμμετοχή στην κοινωνική ζωή και την διαμόρφωση των πολιτικών. Τα αρμόδια όργανα, που συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις και παίρνουν θέση για θέματα που έχουν σχέση με την εκπαίδευση, από σχέδια νόμου μέχρι συνθήκες εργασίας, είναι:
- Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (Π.Ο.Σ.Δ.Ε.Π) είναι το Πανελλήνιο συνδικαλιστικό όργανο με κύριο γνώμονα την προώθηση του εκδημοκρατισμού και της αυτοτέλειας των ΑΕΙ, την άνοδο του επιπέδου σπουδών και της έρευνας στα πανεπιστήμια, την σύνδεση των πανεπιστημίων με την κοινωνία και άλλα
- Σε τοπικό επίπεδο, δραστηριοποιούνται οι Ενιαίοι Σύλλογοι Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (Ε.Σ.Δ.Ε.Π.), για κάθε πανεπιστήμιο
- Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Ειδικού και Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (Π.Ο.Σ.Ε.Ε.ΔΙ.Π.), είναι συνδικαλιστικό όργανο που αποτελείται από μέλη ειδικού και εργαστηριακού διδακτικού προσωπικού των Ελληνικών πανεπιστημίων
- Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού (Π.Ο.Ε.Τ.Ε.Π.) είναι το πανελλήνιο συνδικαλιστικό όργανο που αποτελείται από μέλη ειδικού τεχνικού και εργαστηριακού προσωπικού και δραστηριοποιείται στα πλαίσια της λειτουργία των πανεπιστημίων
- Στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε Πανελλήνιο επίπεδο δραστηριοποιείται η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (Ο.Λ.Μ.Ε.) και σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή νομών, λειτουργούν οι Ενώσεις Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (Ε.Λ.Μ.Ε)
- Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (Γ.Σ.Ε.Ε.)
- Η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.)
- Η Ανώτατη Διοίκηση Ενώσεων Δημοσίων Υπαλλήλων (Α.Δ.Ε.Δ.Υ.)
Παράλληλα, στην Ελλάδα λειτουργεί το Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας (Ε.ΣΥ.Ν), το οποίο αφορά σε μια ανεξάρτητη, μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική ομοσπονδία οργανώσεων νέων. Συγκροτείται από 59 οργανώσεις νέων, εκ των οποίων έξι νεολαίες πολιτικών κομμάτων και πλήθος μη κυβερνητικών οργανώσεων. Αποτελεί τον επίσημο εκπρόσωπο της ελληνικής Νεολαίας στο εξωτερικό και το συνομιλητή της κυβέρνησης στο εσωτερικό επίπεδο, συμμετέχοντας (θεσμικά) στη Διυπουργική Επιτροπή για τη Νεολαία, στην Επιτροπή Διοργάνωσης της Βουλής των Εφήβων, στην Εθνική Επιτροπή Εθελοντισμού. Το Ε.ΣΥ.Ν. ξεπερνά κομματικές, ιδεολογικές, κοινωνικές δεσμεύσεις προκειμένου να αναζητήσει λύσεις και προτάσεις, χαράζοντας μια νέα πολιτική για τη Νεολαία, από τη Νεολαία.
Διατομεακή συνεργασία
Στο Στρατηγικό Σχέδιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας 2022-2024, γίνεται αναφορά σε σχέδιο ανάπτυξης διατομεακών προσεγγίσεων.
Σύμφωνα με την Υπουργική απόφαση 30964/2022, συγκροτήθηκε διυπουργική ομάδα εργασίας που ως στόχο έχει το σχεδιασμό, το συντονισμό, την παρακολούθηση, την προώθηση και τη διαμόρφωση των προτάσεων πολιτικής που εφαρμόζονται για τη νεολαία, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς, για τη διασφάλιση δικαιωμάτων και ίσων ευκαιριών του συνόλου των νέων.
Η διυπουργική ομάδα εργασίας έχει σκοπό την καταγραφή των υφιστάμενων πολιτικών κάθε Υπουργείου που αφορούν σε νέες και νέους, ηλικίας 15-29 ετών, τη διαρκή ενημέρωση της και την καταγραφή της εφαρμογής πολιτικών για την επίτευξη στόχων βιώσιμης ανάπτυξης στα σημεία που σχετίζονται με τη νεολαία της χώρας.
Επίσης, στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης Δημόσιας Υγείας 2021-2025, της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Υγείας, αναφέρεται στο Σχέδιο «Σπύρος Δοξιάδης», η συνεργασία μεταξύ των Υπουργείων Παιδείας και Θρησκευμάτων, Υγείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Παράλληλα, έχει δημιουργηθεί πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, με στόχο τη συνεργασία για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στο χώρο της Παιδείας, αλλά και της περαιτέρω προαγωγής των αρχών και των αξιών της δημόσιας ακεραιότητας μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η διατομεακή συνεργασία και η σημασία της αναφέρεται στην ενότητα Συμπεριληπτική εκπαίδευση στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και επιμόρφωση με επίκεντρο δράσεων την από κοινού διαμόρφωση ειδικοτήτων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) για άτομα με αναπηρία, με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.με.Α) και το Υπουργείου Υγείας. Επίσης, προς την ίδια κατεύθυνση, εισάγεται η επιμόρφωση από τη Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας (Γ.Γ.Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ. & Ν.) του εκπαιδευτικού προσωπικού των δομών εκπαίδευσης στα Καταστήματα Κράτησης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.