ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ
6.6 Κοινωνική ένταξη μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης
Εκπαιδευτική υποστήριξη
Τα παιδιά αναγνωρίζονται ως φορείς δικαιωμάτων. Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, ως το σημαντικότερο κείμενο για τα δικαιώματα των παιδιών παγκοσμίως. Η εκπαίδευση, αποτελεί ένα από τα κατοχυρωμένα δικαιώματα, για την οποία η ελληνική πολιτεία μεριμνά και διασφαλίζει για όλα τα παιδιά, από όπου κι αν προέρχονται και ανεξαρτήτως οποιασδήποτε διάκρισης.
Στον νόμο 3699/2008 ορίζεται η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (Ε.Α.Ε.) ως το σύνολο των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών στους μαθητές με αναπηρία και διαπιστωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Στο Άρθρο 4 του ίδιου νόμου, διασαφηνίζονται οι υποστηρικτικοί φορείς. Η ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αποτελεί βασικό πυλώνα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, το οποίο συντάχθηκε υπό τον συντονισμό του Υπουργού Επικρατείας και επί του παρόντος υλοποιείται.
Στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) λειτουργεί το Τμήμα Εκπαιδευτικής Καινοτομίας και Ενταξιακής Εκπαίδευσης, το οποίο περιλαμβάνει τη Μονάδα Ειδικής και Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης και τη Μονάδα Δικαιωμάτων, Μειονοτικής, Ομογενειακής Εκπαίδευσης και Καταστημάτων Κράτησης. Η Μονάδα Ειδικής και Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης παρέχει Αναλυτικά-Ειδικά προγράμματα και Οδηγούς Διαφοροποίησης. Ταυτόχρονα, το Ι.Ε.Π. συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Erasmus+ 2020 με τίτλο: «Inclusive Schools», με κύριο στόχο να βοηθήσει τα σχολεία που θα συμμετάσχουν να ενσωματώσουν τις αρχές της συμπερίληψης στην εκπαιδευτική κουλτούρα τους, με τη βοήθεια συγκεκριμένων εργαλείων και πρακτικών που θα σχεδιαστούν από τις δράσεις του προγράμματος.
Σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση και κατάρτιση σε καταστήματα κράτησης, η Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας (Γ.Γ.Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ. & Ν.) μεριμνά για την αποτελεσματική λειτουργία δομών τυπικής και μη τυπικής μάθησης, όπως διατυπώνεται στο ν. 4763/2020.
Περισσότερες πληροφορίες για τις δράσεις και το νομοθετικό πλαίσιο που σχετίζεται με την εκπαιδευτική υποστήριξη, παρουσιάζεται στον ιστότοπο του δικτύου «Ευρυδίκη».
Όπως αναφέρεται στο Στρατηγικό Σχέδιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας 2022-2024, μία από τις βασικές αρμοδιότητες του Κ.Σ.Ε.Ε.Κ είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Ο Ο.Α.Ε.Δ. λειτουργεί δύο δομές κατάρτισης Ειδικής Αγωγής, οι οποίες στοχεύουν στην επαγγελματική ειδίκευση και κοινωνικοποίηση ανέργων ατόμων με αναπηρία και κατ’ επέκταση στην απασχόληση τους σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Οι δύο δομές είναι:
- Η Σχολή Επαγγελματικής Κατάρτισης ΑμεΑ Αθηνών Ο.Α.Ε.Δ., που απευθύνεται σε άτομα ηλικίας 18-55 ετών, με ποσοστό αναπηρία άνω του 50%
- Το Ε.Κ.Ε.Κ. ΑμεΑ Θεσσαλονίκης, με σκοπό τον επαγγελματικό προσανατολισμό και την επαγγελματική κατάρτιση νέων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, που προσφέρει επαγγελματική κατάρτιση σε 175 νέους 16-30 ετών
Για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως οι Ρομά, οι κρατούμενοι, οι μετανάστες, οι πρόσφυγες κ.λπ, θα αναληφθεί πρωτοβουλία από τη Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας (Γ.Γ.Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ. & Ν.), ώστε να αποτυπωθούν οι ανάγκες τους για μαθησιακές διαδρομές και να σχεδιαστούν θετικές δράσεις.
Επίσης, εισάγεται η επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού των δομών εκπαίδευσης στα Καταστήματα Κράτησης, όπως αναφέρεται στο Στρατηγικό Σχέδιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας 2022-2024.
Κοινωνική συνοχή και ίσες ευκαιρίες
Όπως αναφέρεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, ενόψει της δημιουργίας ενός συμπεριληπτικού εκπαιδευτικού συστήματος και της υιοθέτησης σύγχρονων εκπαιδευτικών πολιτικών και δράσεων για την ευαισθητοποίηση της μαθητικής νεολαίας κατά του αντισημιτισμού, της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, είναι απαραίτητη η ενημέρωση και η κατάρτιση των εκπαιδευτικών. Η ενημέρωση θα αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς σε όλες τις βαθμίδες, σε θέματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παράλληλα, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν σε όλα τα στάδιά του φαινομένου της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου από τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες καθώς και θέματα διαχείρισης συγκρούσεων, σχολικού εκφοβισμού, ενδοοικογενειακής βίας, διαχείρισης θεμάτων που προκύπτουν λόγω της παρουσίας προσφύγων ή μεταναστών, ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις κ.α.
Η Μονάδα Ειδικής και Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής έχει ως βασικό έργο την έρευνα και προώθηση, εκτός των άλλων:
- Την μεθοδολογία για την συμπερίληψη των παιδιών με διαφορετικό γλωσσικό, μαθησιακό, πολιτισμικό και κοινωνικό υπόβαθρο
- Τις αρχές, τα εργαλεία και τις διαδικασίες για την εξατομίκευση και τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας
- Τα προγράμματα σπουδών και το ωρολόγιο πρόγραμμα των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
- Τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό της πρώιμης και έγκαιρης παρέμβασης στην αναπηρία.
- Την μεθοδολογία της μετάβασης και της προαγωγής της μαθησιακής ετοιμότητας των ευάλωτων παιδιών
- Την παρακολούθηση και ενσωμάτωση των διεθνών και ευρωπαϊκών εργαλείων υιοθέτησης των δικαιωμάτων του παιδιού
- Τις εκπαιδευτικές δράσεις για την εξάλειψη των διακρίσεων
- Τα αναγκαία παιδαγωγικά μέτρα για την αποτροπή κάθε μορφής σχολικής αποτυχίας και σχολικής διαρροής των παιδιών με αναπηρία και άλλες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
- Τις μεθόδους και τα εργαλεία για την βελτίωση της προσβασιμότητας των προγραμμάτων σπουδών σε όλα τα μαθησιακά στυλ
Το Πρόγραμμα Δημοκρατική Παιδεία έχει ως στόχο την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε έννοιες όπως αντισημιτισμός, δημοκρατία, δικαιοσύνη, ελευθερία, ισότητα, ναζισμός, ρατσισμός-ξενοφοβία, σεξισμός. Ταυτόχρονα, παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό για όλο το φάσμα των διακρίσεων.
Στον ιστότοπο που φιλοξενεί το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό που σχετίζεται με την εκπαίδευση προσφύγων. Σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση των φαινομένων bullying, δραστηριοποιείται το Δίκτυο Πρόληψης & Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας & Εκφοβισμού. Το δίκτυο αποτελείται από την Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή (Κ.Ε.Ε.), την Ομάδα Διαχείρισης Έργου (Ο.Δ.Ε.), τις Επιτροπές Συντονιστών Δράσεων Πρόληψης (Ε.ΣΤ.Δ.Π.), τις Περιφερειακές Ομάδες Δράσεων Πρόληψης (Π.Ο.Δ.Π.) και τις Ομάδες Δράσεων Πρόληψης (Ο.Δ.Π.). Ο Οδηγός για την Ένταξη της Οπτικής του Φύλου στα Προγράμματα Σπουδών και στα Διδακτικά Βιβλία και Υλικά, του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, παρέχει την αναγκαία πληροφόρηση προς κάθε ενδιαφερόμενο εκπαιδευτικό.