ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

6.8 Γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας και ασφαλής χρήση νέων μέσων

Εθνική στρατηγική

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει εκπονήσει και υλοποιεί μια εθνική στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας με συγκεκριμένους στόχους και δομημένο πλάνο δράσης. Σε αυτό  αποτυπώνονται οι κατευθυντήριες αρχές αλλά και οι απαραίτητες βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις που θα υλοποιήσουν το όραμα για την Ψηφιακή Ελλάδα.

Στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025 αποτυπώνεται η νέα εθνική στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και συνοψίζεται σε επτά στόχους:

• Η ασφαλής, γρήγορη και αξιόπιστη πρόσβαση στο διαδίκτυο για όλους
• Ένα ψηφιακό κράτος, που προσφέρει καλύτερες, ψηφιακές υπηρεσίες στους πολίτες, σε όλα τα γεγονότα της ζωής τους
• Η ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων όλων των πολιτών
• Η διευκόλυνση μετατροπής κάθε ελληνικής επιχείρησης σε ψηφιακή επιχείρηση
• Η στήριξη και ενίσχυση της ψηφιακής καινοτομίας
• Η παραγωγική αξιοποίηση των δεδομένων του Δημοσίου
• Η ένταξη των σύγχρονων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας

Η ανάπτυξη ψηφιακής κουλτούρας, η ένταξη νέων μαθησιακών αντικειμένων, η διαδραστική μάθηση και η εξατομικευμένη εκπαίδευση είναι οι σύγχρονες τάσεις που η εκπαιδευτική πολιτική πρέπει να λάβει υπόψη της. Συνεπώς, στρατηγική του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι η ενδυνάμωση της ψηφιακής εμπειρίας σε κάθε επίπεδο λειτουργίας της Παιδείας, συμπεριλαμβανομένων της διοίκησης της εκπαίδευσης, της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων στο σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, που προϋποθέτει τη δημιουργία ψηφιακής κουλτούρας μάθησης.

Όπως διατυπώνεται στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025, προτεραιότητα δίνεται στην ψηφιακή κουλτούρα μάθησης. Η ψηφιακή κουλτούρα μάθησης εστιάζει στην ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου, την ανάπτυξη εργαλείων και πλατφορμών σύγχρονης και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, καθώς και στις υποδομές και τον εξοπλισμό φυσικών χώρων εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων.

Παράλληλα, ένας από τους στρατηγικούς άξονες παρέμβασης είναι οι Ψηφιακές Ικανότητες και Δεξιότητες. Συγκεκριμένα, ο Στόχος 3.1 αναφέρεται στην Ψηφιακή Πολιτειότητα για παιδιά ηλικίας 4-15+ ετών. Στόχος είναι τα παιδιά ως Ψηφιακοί Πολίτες, να μπορούν να χρησιμοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία αποτελεσματικά, με ασφάλεια και υπευθυνότητα. Ο Στόχος 3.2 αναφέρεται στη Συμβολή στην ανάπτυξη Ψηφιακών Δεξιοτήτων στην Υποχρεωτική και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ο Στόχος 3.3 αφορά στη Συμβολή στην απόκτηση ψηφιακών ικανοτήτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Στον πυρήνα της στρατηγικής βρίσκεται η Εθνική Ακαδημία Ψηφιακών Ικανοτήτων, όπου με εκτελεστικό βραχίονα τη Διεύθυνση Ψηφιακών Ικανοτήτων στοχεύουν στην:

• Επιτάχυνση του ψηφιακού εγγραμματισμού, ιδιαίτερα για τις ευάλωτες πληθυσμιακά ομάδες, ώστε να επιτευχθεί κοινωνική συνοχή και ομαλή μετάβαση στην Ψηφιακή Κοινωνία, αμβλύνοντας τις εκπαιδευτικές, οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες
• Ενίσχυση του ψηφιακού προφίλ των εργαζομένων ώστε να επιταχυνθεί η αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας
• Αλλαγή του εκπαιδευτικού μοντέλου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης ώστε η παιδεία να αποτελέσει τον οδηγό για το ψηφιακό μέλλον της χώρας

Στην Ελλάδα έχει συσταθεί ένας συνασπισμός οργανισμών που αποτελούν την Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες και την Απασχόληση, με στόχο την μείωση του ψηφιακού χάσματος  και την προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων στην ελληνική κοινωνία. Την αρμοδιότητα της οργάνωσης και της λειτουργίας της Συμμαχίας σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο έχει η Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης & Απλούστευσης Διαδικασιών του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Σε αναλογία με το Digital Skills and Jobs Coalition οι ομάδες στόχοι αφορούν, εκτός των άλλων, και στην:

• Εκπαίδευση: Επιδιώκει τον εμπλουτισμό και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της μάθησης και της διδασκαλίας μαθητών και σπουδαστών. Σε αυτήν την προσπάθειας συμπεριλαμβάνεται και η παροχή ερεθισμάτων για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
• Κατάρτιση: Αναβαθμίζει τις ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων, ανέργων,  και άλλων πληθυσμιακών ομάδων με σκοπό την προαγωγή της ψηφιακής οικονομίας

Στο πλαίσιο της ασφαλούς χρήσης νέων μέσων, έχει δημοσιευτεί η Εθνική Στρατηγική Κυβερνοασφάλειας 2020-2025 από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας και διαδικτυακή ασφάλεια μέσω της επίσημης εκπαίδευσης

Στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης, η συγγραφή νέων Προγραμμάτων Σπουδών, υπό την εποπτεία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής,  ενσωματώνουν τα θετικά των προηγούμενων και ανταποκρίνονται στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες στους πολίτες του 21ου αιώνα. Ο Ψηφιακός Γραμματισμός είναι ένα αντικείμενο, στα πλαίσια του μαθήματος της Πληροφορικής.

Στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών, το μάθημα της Πληροφορικής για τις τάξεις του Λυκείου θα εστιάζεται σε τέσσερις άξονες:

• Ανάπτυξη ικανοτήτων υπολογιστικής σκέψης
• Σύνδεση υπολογιστικών και ψηφιακών ικανοτήτων με δεξιότητες του 21^ου αιώνα
• Υιοθέτηση των ψηφιακών τεχνολογιών ως εργαλείο και περιβάλλον μάθησης
• Ανάπτυξη της ψηφιακής κουλτούρας και πολιτειότητας των μαθητών

Το περιεχόμενο σπουδών της Πληροφορικής διαρθρώνεται σε δύο άξονες:

• Θεματικά Πεδία της Πληροφορικής, όπου περιλαμβάνει τον Ψηφιακό Γραμματισμό και τις Ψηφιακές Τεχνολογίες και Κοινωνία
• Υπολογιστικές πρακτικές

Σε ό,τι αφορά στο αντικείμενο Ψηφιακό Γραμματισμό, στα πλαίσια του νέου Προγράμματος Σπουδών της Πληροφορικής, προβλέπεται η κάλυψη πέντε θεματικών. Συγκεκριμένα:

• Αναζήτηση και αξιολόγηση πληροφοριών και ψηφιακού περιεχομένου
• Επικοινωνία και συνεργασία μέσω ψηφιακών περιβαλλόντων
• Δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου και επεξεργασία πολυμέσων
• Σύνθεση, ενσωμάτωση και υπεύθυνη διασκευή ψηφιακού περιεχομένου
• Μαθησιακές τεχνολογίες και ηλεκτρονική μάθηση

Σε ό,τι αφορά στο αντικείμενο Ψηφιακές Τεχνολογίες και Κοινωνία, προβλέπεται η κάλυψη των εξής θεματικών:

• Ψηφιακή πολιτειότητα
• Δεοντολογική συμπεριφορά στο διαδίκτυο
• Πνευματική ιδιοκτησία και άδειες χρήσης
• Ψηφιακές τεχνολογίες στην τέχνη, πολιτισμό και στην εκπαίδευση
• Ψηφιακές τεχνολογίες, ευζωία, σωματική και ψυχική υγεία
• Παγκοσμιότητα του διαδικτύου
• Αλγόριθμοι, επιστήμη των δεδομένων και τεχνητή νοημοσύνη στη σύγχρονη κοινωνία
• Ψηφιακές τεχνολογίες και αειφορία
• Ψηφιακό μέλλον

Προβλέπονται επίσης, συγκεκριμένα μαθησιακά αποτελέσματα για τους μαθητές της Β’ και Γ’ Λυκείου.

Σχετικά με την ενημέρωση για την διαδικτυακή ασφάλεια και τους κινδύνους, δεν υπάρχει ενσωματωμένο υλικό στα προγράμματα σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, γίνονται οργανωμένες και στοχευμένες προσπάθειες για την ενημέρωση των μαθητών, των εκπαιδευτικών και των οικογενειών τους, μέσω οργανισμών και συνεργασιών φορέων.

Προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού και της διαδικτυακής ασφάλειας μέσω της μη τυπικής και άτυπης μάθησης

Στο πλαίσιο της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, όπως αναφέρθηκε στην ενότητα της Εθνικής Στρατηγικής, στην Ελλάδα έχει συνασπιστεί μια συμμαχία οργανισμών από τον δημόσιο, ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία πολιτών, η Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες και την Απασχόληση με στόχο την προώθηση των ψηφιακών δεξιοτήτων στην ελληνική κοινωνία.

Η Ελληνική Εθνική Συμμαχία για τις Ψηφιακές Δεξιότητες και την Απασχόληση είναι ανοιχτή σε οποιονδήποτε φορέα ενστερνίζεται τους σκοπούς και τους στόχους της. Τα μέλη της προέρχονται από τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα ενώ συμμετέχουν στις εργασίες των πέντε ομάδων της Συμμαχίας. Για το έτος 2020, οι συντονιστές των ομάδων είναι οι ακόλουθοι:

• Το Ίδρυμα Ωνάση για την Ομάδα Εκπαίδευσης
• Η πρωτοβουλία Rebrain Greece για την Ομάδα Κατάρτισης
• Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας – ΣΕΠΕ για την Ομάδα Επαγγελματιών ΤΠΕ
• Ο Δήμος Αθηναίων για την Ομάδα των Πολιτών
• Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης & Ηλεκτρονικού Περιεχομένου/Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την ομάδα Χρηματοδότησης – Επικοινωνίας

Μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι πολίτες μπορούν να συμμετάσχουν σε σεμινάρια και προγράμματα επιμόρφωσης και να εμπλουτίσουν τις ψηφιακές τους δεξιότητες.

Ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους που ενέχουν τα νέα μέσα

Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου ξεκίνησε την λειτουργία του τον Ιούλιο του 2016 υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και πιο συγκεκριμένα του Ινστιτούτου Πληροφορικής. Είναι επίσημος εκπρόσωπος στην Ελλάδα των Πανευρωπαϊκών Οργανισμών Insafe /INHOPE που χαράσσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα ασφαλές και ποιοτικό διαδίκτυο, καθώς και ο αναγνωρισμένος εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Expert Group on Safer Internet for Children της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου παρέχει ενημέρωση, βοήθεια και υποστήριξη στους χρήστες του διαδικτύου με την ανάπτυξη τριών διακριτών δράσεων:

Ιστοσελίδα SaferInternet4Kids.gr

Μέσω της ιστοσελίδας μπορεί κανείς να ενημερωθεί και να αντλήσει υλικό σχετικό με την ασφαλή χρήση του Ίντερνετ και τη χρήση των κοινωνικών δικτύων, το οποίο μπορεί με τη σειρά του να ενημερώσει διαδραστικά παιδιά και νέους κάθε ηλικίας. Το ενημερωτικό αυτό portal απευθύνεται τόσο σε γονείς και εκπαιδευτικούς όσο και σε εφήβους και παιδιά και περιλαμβάνει κατάλληλο πολυμεσικό υλικό το οποίο είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

Συμβουλευτική γραμμή Help-Line

Μέσω της συμβουλευτικής γραμμής Βοήθειας Ηelp-Line, εξειδικευμένοι ψυχολόγοι παρέχουν υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη υπερβολική ενασχόληση στο διαδίκτυο, τον διαδικτυακό εκφοβισμό, την έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο και άλλους προβληματισμούς σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των διαδικτυακών παιχνιδιών

Ανοιχτή Γραμμή Καταγγελιών Safe-Line

Η Ανοιχτή Γραμμή Καταγγελιών, για το παράνομο περιεχόμενο του διαδικτύου Safe-Line, δέχεται καταγγελίες για παιδική κακοποίηση και παράνομη χρήση του διαδικτύου και συνεργάζεται τόσο με την Ελληνική αστυνομία όσο και με την INTERPOL μέσω του Ευρωπαϊκού οργανισμού INHOPE

Ταυτόχρονα, λειτουργεί η ιστοσελίδα cyberkid.gov.gr, μια πρωτοβουλία του Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, που υλοποιείται από τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, στο πλαίσιο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης παιδιών ηλικίας μέχρι 18 ετών, καθώς και των γονέων τους σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Το CyberKid αποσκοπεί στην ασφαλή εξοικείωση του κοινού με τις νέες τεχνολογίες και ειδικότερα με το διαδίκτυο.

Πίσω στον Τομέα Εκπαίδευση και Κατάρτιση