ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ / ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

2.4 Εθελοντισμός νέων σε εθνικό επίπεδο

Εθνικό Πρόγραμμα Εθελοντισμού Νέων

Δεν υπάρχει εθνικό πρόγραμμα για τον γενικό εθελοντισμό νέων στην Ελλάδα. Αντ’ αυτού, υπάρχουν εθελοντικές δράσεις που απευθύνονται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, οργανωμένες από συγκεκριμένες αρχές.

Για παράδειγμα, το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας/Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) (Ν. 4662/2020), τηρεί μητρώο των εθελοντών και των οργανώσεων πολιτικής προστασίας. Αυτά ορίζονται ως εξής:

1. Εθελοντής Πολιτικής Προστασίας: Το πρόσωπο-μέλος εθελοντικής οργάνωσης πολιτικής προστασίας, που αποτελεί τμήμα του προσωπικού της Πολιτικής Προστασίας, το οποίο παρέχει σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς, άμισθη και μη κερδοσκοπική υπηρεσία προς όφελος της κοινωνίας ως σύνολο.
2. Εθελοντική Οργάνωση Πολιτικής Προστασίας: Νομικά πρόσωπα ή ενώσεις ή ομάδες προσώπων, που αποτελούν μέρος του προσωπικού της Πολιτικής Προστασίας, που σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς δραστηριοποιούνται στην παροχή μη κερδοσκοπικών υπηρεσιών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.

Η ΓΓΠΠ έχει συντονιστικό ρόλο στην εκπαίδευση των Εθελοντών Πολιτικής Προστασίας και τους εκπαιδεύει μέσω της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας. Η Ακαδημία, για εκπαιδευτικούς σκοπούς, μπορεί να συνάπτει μνημόνια συμφωνίας, προγραμματικές συμφωνίες ή συμβάσεις με αρμόδιους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (εθνικούς ή άλλους σχετικούς εξουσιοδοτημένους ή αναγνωρισμένους φορείς και ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), σε θέματα που σχετίζονται με την αποστολή της Πολιτικής Προστασίας.

Οι Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας διοικούνται από τους τοπικούς Συντονιστές Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με τις υπάρχουσες και δηλωμένες επιχειρησιακές δυνατότητες, σύμφωνα με τις αναδυόμενες επιχειρησιακές ανάγκες.

Το Υπουργείο Υγείας, στην έκθεση του έργου του για το 2019-2020 (Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία 2021-2025) για τις δράσεις αντιμετώπισης της πανδημίας Covid-19, αναφέρεται στη δημιουργία:

• Ειδικού Εθελοντικού Προγράμματος για την απασχόληση ενήλικων πολιτών σε δημόσιες δομές υγείας, για την αντιμετώπιση του Covid-19 (Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, άρθρο 35, παρ. 2 ΦΕΚ 75/Α/ 30.03.2020).
• λειτουργίας της τηλεφωνικής γραμμής 10306 Ψυχολογικής Υποστήριξης από εθελοντές. Τα θέματα των πολιτών περιλάμβαναν Ψυχολογική Υποστήριξη, Ψυχιατρική Υποστήριξη, Υποστήριξη Παιδιών και Εφήβων, Υποστήριξη Επαγγελματιών Υγείας και Υποστήριξη από Κοινωνικούς Λειτουργούς προς επίλυση.

Το Υπουργείο Υγείας εποπτεύει επίσης το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, που στοχεύει στην ανάπτυξη και προώθηση του Εθνικού Συστήματος Αιμοδοσίας. Η αιμοδοσία στην Ελλάδα γίνεται σε εθελοντική, μη αμειβόμενη βάση (Ν. 1820/1988). Η αιμοδοσία θεωρείται «εθελοντική και μη αμειβόμενη» σε περίπτωση που ο αιμοδότης δίνει αίμα οικειοθελώς, χωρίς να δέχεται πληρωμή, είτε σε μετρητά είτε με άλλη μορφή που θεωρείται υποκατάστατο των χρημάτων.

Χρηματοδότηση

Όπως προαναφέρθηκε, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ένα εθνικό πρόγραμμα για τον εθελοντισμό νέων με τη μορφή ενός γενικού, πανελλαδικού προγράμματος.

Ο νέος Νόμος 4873/2021 για τις εθελοντικές δραστηριότητες, από την άλλη πλευρά, παρέχει μια νομική βάση για την εθελοντική δέσμευση ως ρυθμιστικό πλαίσιο για την προώθηση αυτής της κοινωνικά ουσιαστικής συνεισφοράς. Ο κανονισμός για τη χρηματοδότηση:

α) Αφορά την εγγραφή και τη χρηματοδότηση εθελοντικών οργανώσεων που ιδρύονται και λειτουργούν στην Ελλάδα ως σωματεία ή μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί με δημόσιο σκοπό και απώτερο στόχο έχουν τη διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

β) Αφορά την εθελοντική απασχόληση εντός ή εκτός Ελλάδας, που παρέχεται, χωρίς οικονομικό ή άλλο υλικό αντάλλαγμα. Καλύπτονται σημαντικές πτυχές της χρηματοδότησης, όπως οι απαιτήσεις για τη χρηματοδότηση των εθελοντικών οργανώσεων και τα είδη χρηματοδότησης.

Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο δεν προβλέπεται οικονομική αποζημίωση στους εθελοντές. Πιο συγκεκριμένα:

• Η εθελοντική απασχόληση περιλαμβάνει την παροχή εργασίας ή υπηρεσιών σε δράσεις, έργα ή προγράμματα παροχής εθελοντικής απασχόλησης από εθελοντές χωρίς οικονομικό ή άλλο υλικό αντάλλαγμα.
• Οι οικονομικές παροχές στους εθελοντές προσφέρονται αποκλειστικά για την κάλυψη οδοιπορικών εξόδων, που σχετίζονται άμεσα με την εθελοντική απασχόλησή τους. Τα οφέλη περιλαμβάνουν επίσης εξοπλισμό, δωρεάν μεταφορά, διαμονή και διατροφή. Όλες οι παραπάνω παροχές δεν θεωρούνται μέρος αποζημίωσης για εθελοντική εργασία.
• Η απασχόληση σε προγράμματα εθελοντισμού δεν θεωρείται εθελοντική, όταν ορίζεται ως υποχρεωτική με νόμο ή δικαστική απόφαση.

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρο 68 του Ν. 4662/2020, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας, η ΓΓΠΠ μπορεί να προσθέσει στον προϋπολογισμό της ειδική πίστωση για την υποστήριξη των μελών Εθελοντικών Οργανώσεων σε υλικά, εξοπλισμό και μέσα. Η παραπάνω πίστωση εγκρίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, μετά την υποβολή σχεδίου δράσης από τις Εθελοντικές Οργανώσεις. Η έγκριση υπόκειται στην ικανότητα, την ενέργεια και τη συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις του Οργανισμού. Εθελοντικές Οργανώσεις που υποστηρίζονται από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας δεν επιτρέπεται να λαμβάνουν επιχορηγήσεις από άλλους φορείς του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Ωστόσο, είδη ένδυσης και υπόδησης μπορούν να τους παρασχεθούν από τους πόρους των τοπικών αρχών.

Επιπλέον, οι Εθελοντικές Οργανώσεις μπορεί να γίνουν δικαιούχοι σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, για την απόκτηση εξοπλισμού και την πραγματοποίηση εκπαίδευσης.

Χαρακτηριστικά του εθελοντισμού των νέων

Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τα χαρακτηριστικά των νέων εθελοντών, εκτός από πληροφορίες από το «Μητρώο Εθελοντισμού Πολιτικής Προστασίας» που αποτελείται από τις Εθελοντικές Οργανώσεις Πολιτικής Προστασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της Πολιτικής Προστασίας, ο αριθμός των Ελληνικών Εθελοντικών Οργανώσεων (οι οποίες απευθύνονται και σε νέους εθελοντές) που δραστηριοποιούνται στη χώρα έχει ως εξής:

Στήριξη νέων εθελοντών

Δεν υπάρχει επίσημη υποστήριξη για τους νέους εθελοντές εκτός από τους οικονομικούς και άλλους πόρους που αναφέρονται στον Ελληνικό Νόμο 4662/2020 που έχουν συζητηθεί παραπάνω.

Διασφάλιση Ποιότητας (ΔΠ)

Σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο 4662/2020 (άρθρο 60), υπάρχουν αρκετές προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ο εθελοντής για να ανανεώσει την ιδιότητα του εθελοντή Πολιτικής Προστασίας. Αυτές οι προϋποθέσεις μπορούν να εξασφαλίσουν την ποιότητα των εθελοντών που συνεργάζονται με την Πολιτική Προστασία:

1. Για να ανανεώσουν οι Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας την ιδιότητά τους ως Εθελοντές λαμβάνουν κάθε έξι (6) χρόνια από την ημερομηνία κτήσης της ιδιότητάς τους, πρόσθετη εκπαίδευση από την Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας.
2. Σε περίπτωση μη επιτυχούς ολοκλήρωσης της παραπάνω πρόσθετης εκπαίδευσης, οι Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας μπορούν να επαναλάβουν τη διαδικασία εντός τριών (3) μηνών, κατά τους οποίους αναστέλλεται η ιδιότητά τους. Σε περίπτωση αποτυχίας επανάληψης της εκπαίδευσης, θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της ιδιότητας του Εθελοντή Πολιτικής Προστασίας.
3. Απώλεια της ιδιότητας του Εθελοντή Πολιτικής Προστασίας επέρχεται μετά την έκδοση αιτιολογημένης απόφασης του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας.
4. Η διαγραφή της Εθελοντικής Οργάνωσης από το Μητρώο Εθελοντισμού Πολιτικής Προστασίας, οδηγεί και σε απώλεια της ιδιότητας των εκάστοτε εθελοντών – μελών της οργάνωσης αυτής.

Ομάδες-στόχοι

Δεδομένου ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν διαθέτει εθνικό πρόγραμμα για τον εθελοντισμό νέων με τη μορφή γενικού, πανελλαδικού προγράμματος, κάθε αρχή που διοργανώνει προγράμματα/έργα/πρωτοβουλίες στον τομέα του εθελοντισμού νέων σε εθνικό επίπεδο πρέπει να προσδιορίζει τις συγκεκριμένες ομάδες-στόχους της στον  πληθυσμό των νέων, των οποίων η συμμετοχή επιδιώκεται σε εθελοντικές δραστηριότητες.

Πίσω στον Τομέα Εθελοντικές Δράσεις